Bełk i inne miejsca. Opowieść o dziesiętnikach-zastawnikach
Zagłada Żydów. Studia i Materiały, Nr 15 (2019), Strony: 138-167
Data zgłoszenia: 2020-08-14Data publikacji: 2019-12-20

Abstrakt
Artykuł, oparty na dokumentacji dwóch procesów sierpniowych i oral history z okolic Pińczowa, gromadzonej przez zespół prof. Dionizjusza Czubali, stanowi rekonstrukcję realiów
ukrywania się Żydów w lasach gminy Mierzwin w powiecie jędrzejowskim. Kluczowym wydarzeniem w tej walce o przetrwanie była zimowa obława roku 1943, organizowana przez
mieszkańcow wsi Bełk zupełnie bez udziału Niemców. Wynikła ona z nieporozumień co do
narzuconego przez okupanta systemu kontroli, związanego z kategorią zakładników-zastawników-dzisiętników.
Słowa kluczowe
Holokaust na polskiej prowincji , chłopi a Zagłada , Judenjagd , postronni , pomocnicy , historia mówiona , procesy sierpniowe
Bibliografia
Źródła / Sources
Google Scholar
Albert Andrzej [Wojciech Roszkowski], Najnowsza historia Polski, Warszawa: Krąg, 1983.
Google Scholar
„Aneks. Kwartalnik polityczny” 1986, nr 41/42: „Żydzi jako polski problem”.
Google Scholar
Bartoszewski Władysław, Los Żydów Warszawy 1939–1943, Warszawa: Międzyzakładowa Struktura „Solidarności”, 1985, s. 20.
Google Scholar
„Biuletyn Dolnośląski” 1980, nr 11.
Google Scholar
Blady-Szwajger Adina, Świadectwo, Łódź: „Solidarność Walcząca”, 1987.
Google Scholar
Blady-Szwajger Adina, Wspomnienia lekarki, Warszawa: Niezależna Oϐicyna Wydawnicza, 1989.
Google Scholar
Błoński Jan, Biedni Polacy patrzą na getto, „Tygodnik Powszechny” 1987, nr 2.
Google Scholar
Brandys Marian, Moje przygody z historią, Warszawa: Niezależna Oϐicyna Wydawnicza, 1981.
Google Scholar
Cywiński Bohdan, Stosunki polsko-żydowskie i opozycja lat siedemdziesiątych w PRL, „Głos” 1985, nr 44.
Google Scholar
Iranek-Osmecki Kazimierz, Kto ratuje jedno życie… Polacy i Żydzi 1939–1945, Warszawa: Krąg, 1981.
Google Scholar
Iść po słonecznej stronie. Z rozmowy z Markiem Edelmanem w 40-tą rocznicę wybuchu powstania w getcie, „Tygodnik Mazowsze” 1983, nr 46.
Google Scholar
Jeż Rafał [Wiesław Wodecki], Jeszcze o filmie „Shoah”, „Obecność” 1983, nr 13.
Google Scholar
Kainer Abel [Stanisław Krajewski], Polacy wobec Żydów w czasie wojny, „Tygodnik Mazowsze” 1985, nr 128.
Google Scholar
Kainer Abel [Stanisław Krajewski], Stosunki polsko-żydowskie, „Spotkania” 1985, nr 29/30.
Google Scholar
Kainer Abel [Stanisław Krajewski], Żydzi a komunizm, „Krytyka. Kwartalnik polityczny” 1983, nr 15.
Google Scholar
Kaźmierczak Cezary, Przeciw filosemitom, „KOS” 1988, nr 6.
Google Scholar
Kołakowski Leszek, Kłopoty z socjalizmem, Kraków: Rota, 1983.
Google Scholar
Kozłowski Maciej, Zrozumieć, „Ognisko” 1986, nr 25.
Google Scholar
Krall Hanna, Sublokatorka, Kraków: Oficyna Literacka, 1985.
Google Scholar
Kulerski Wiktor, Jacy jesteśmy… Jakże daleko leży Marly…, „Krytyka. Kwartalnik polityczny” 1986, nr 21.
Google Scholar
Kulerski Wiktor, Marsz, „Krytyka. Kwartanik polityczny” 1983, nr 15.
Google Scholar
Kulerski Wiktor, Na marginesie „żydowskiego” numeru „Aneksu”, „Krytyka. Kwartalnik polityczny” 1988, nr 2.
Google Scholar
Kulerski Wiktor, Zatruta dusza narodu (wobec antysemityzmu), „Krytyka. Kwartalnik polityczny” 1987, nr 25.
Google Scholar
Kurek-Lesik Ewa, Udział żeńskich zgromadzeń zakonnych w akcji ratowania dzieci żydowskich w Polsce w latach 1939–1945, „Spotkania” 1985, nr 29/30.
Google Scholar
Kuroń Jacek, O filmie „Shoah” „Tygodnik Mazowsze” 1985, nr 145.
Google Scholar
Lasecka Julia [Krystyna Starczewska], Czuję się obrażona, „KOS”, 17 XI 1985, nr 84.
Google Scholar
Leski Marek [Ryszard Legutko], Glossa do „Żydów Polskich” Normana Daviesa, „Arka” 1985, nr 10.
Google Scholar
Lipski Jan Józef, Dwie ojczyzny – dwa patriotyzmy (uwagi o megalomanii narodowej i ksenofobii Polaków), Kraków: Resura, 1981.
Google Scholar
Lipski Jan Józef, PPN o problemie „Polacy–Żydzi”, „Głos” 1979, nr 7.
Google Scholar
Lipski Jan Józef, Żydzi polscy, „Obecność” 1983, nr 4.
Google Scholar
Mackiewicz Józef, Ponary, Katyń, Warszawa: Los, 1985.
Google Scholar
Michnik Adam, Białe plamy, Gdańsk: Wiatr od Morza, 1988.
Google Scholar
Michnik Adam, Uparta pokusa prawdy (wobec ϔilosemityzmu), „Krytyka. Kwartalnik polityczny” 1987, nr 25.
Google Scholar
Mój normalny głos (z Hanną Krall rozmawia Ewa Polak), „Arka” 1986, nr 15.
Google Scholar
Niesiołowski Stefan, Kwiecień i lipiec, „Spotkania” 1985, nr 29/30.
Google Scholar
Osęka Andrzej, Aktualność tego tematu, „Kultura Niezależna” 1987, nr 29.
Google Scholar
Osęka Andrzej, Nie ma miejsca na niewinność, „Kultura Niezależna” 1987, nr 38.
Google Scholar
Pilch Antoni, Powstanie i dzieje polskiego oddziału partyzanckiego w obwodzie stołpeckim, „Spotkania” 1983, nr 21/22.
Google Scholar
Przeciw antysemityzmowi 1936–2009, t. 1–3, wstęp, wybór i oprac. Adam Michnik, Kraków: Universitas, 2010.
Google Scholar
Pisarek Teresa, „Shoah” i „myśl niezależna”, „Obecność” 1986, nr 14.
Google Scholar
Rymkiewicz Jarosław Marek, Umschlagplatz, Warszawa: Niezależna Oϐicyna Wydawnicza, 1988.
Google Scholar
Scharf Rafael – Szczypiorski Andrzej, Polacy i Żydzi – podsumowanie dyskusji, „Kultura” (Paryż) 1979, nr 11.
Google Scholar
Shahak Israel, Normalność w nieludzkim świecie, „Kurs” 1987, nr 27.
Google Scholar
Stanisławski Andrzej [Stanisław Michalkiewicz], Shoah, czy może „romantyzm rewolucyjny”, „Kurs” 1986, nr 18.
Google Scholar
Strzembosz Tomasz, Reϔleksje o Polsce i podziemiu, Lublin: Biblioteka Spotkań, 1987.
Google Scholar
„Sublokatorka” po latach. Z Hanną Krall rozmawiają Elżbieta Janicka i Joanna Tokarska-Bakir. Warszawa, 28 lutego i 8 marca 2013 roku, „Studia Litteraria et Historica” 2013, nr 2.
Google Scholar
Szac-Wajnkranc Noemi, Przeminęło z ogniem. Pamiętnik, Warszawa: „Myśl”, 1988.
Google Scholar
Szczypiorski Andrzej, Początek, Warszawa: Przedświt, 1986.
Google Scholar
Szczypiorski Andrzej, Polacy i Żydzi, „Kurs” 1983, nr 2.
Google Scholar
Szczypiorski Andrzej, Skończyły się te dzieje smutne i piękne…, „Kultura Niezależna” 1987, nr 29, s. 7. T.S., Polski antysemityzm, „Spotkania” 1985, nr 29/30.
Google Scholar
Taki Tadeusz [Wojciech Arkuszewski], „Polacy–Żydzi”, PPN, J.J. Lipski i antysemici, „Głos” 1979, nr 8/9. W.W. [Wiesław Walendziak], Żydzi, Polacy, antysemityzm, „Polityka Polska” 1984, nr 6.
Google Scholar
Warszawski Dawid [Konstanty Gebert], Dlaczego nie poszliśmy na „Shoah”, „KOS”, 12 I 1986, nr 87.
Google Scholar
Warszawski Dawid [Konstanty Gebert], Historia i fałszerze, „KOS”, 19 V 1985, nr 75.
Google Scholar
Warszawski Dawid [Konstanty Gebert], Shoah. Świadek historii, świadek oskarżenia, „KOS”, 3 XI 1985, nr 83.
Google Scholar
Wójcik Agnieszka [Elżbieta Morawiec], Antysemityzm i antypolonizm, „Kultura Niezależna” 1988, nr 38.
Google Scholar
Zaborowski Jacek [Janusz Bazydło], Sprawy Żydów czy antysemityzm, „Spotkania” 1977, nr 1.
Google Scholar
Załęski Jan [Krzysztof Turlejski], O „Shoah” raz jeszcze, „KOS”, 12 I 1986, nr 87.
Google Scholar
Zespół Problemowy PPN, [polemika], „Głos” 1979, nr 7.
Google Scholar
Zespół Problemowy PPN, Polacy–Żydzi [w:] Polskie Porozumienie Niepodległościowe. Wybór tekstów, Londyn: Polonia, 1989.
Google Scholar
Ziemian Józef, Papierosiarze z placu Trzech Krzyży, Łódź: „Solidarność Walcząca”, 1986.
Google Scholar
Zimand Roman, Piołun i popiół (czy Polacy i Żydzi wzajem się nienawidzą), Warszawa: Pokolenie, 1987.
Google Scholar
Żydzi jako polski problem, Warszawa: Wydawnictwo Prawno-Polityczne, 1986.
Google Scholar
Literatura przedmiotu / Content related literature
Google Scholar
Aleksiun Natalia, Polska i zagraniczna historiografia na temat stosunków polsko-żydowskich w okresie drugiej wojny światowej, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2005, nr 1.
Google Scholar
Alfabet Bartoszewskiego, „Tygodnik Powszechny” 2007, nr 7.
Google Scholar
…bardzo dawno temu, mniej więcej w zeszły piątek… Jan Tomasz Gross w rozmowie z Aleksandrą Pawlicką, Warszawa: Grupa Wydawnicza Foksal, 2018.
Google Scholar
Błażejowska Justyna, Papierowa rewolucja. Z dziejów drugiego obiegu wydawniczego w Polsce 1976–1989/1990, Warszawa: IPN, 2010.
Google Scholar
Błoński Jan, Miłosz Czesław, Turowicz Jerzy, Jerzy Edelman Jerzy, Ludzkość, która zostaje: „Campo di Fiori” po pięćdziesięciu latach, „Tygodnik Powszechny” 2005, nr 18.
Google Scholar
Budzyński Józef, Echa wielkiej poezji w perspektywie historycznej recepcji – na przykładzie dwóch wierszy: Norwida „Coś ty Atenom zrobił, Sokratesie…” i Miłosza „Campo di Fiori” (konspekt), „Język, Szkoła, Religia” 2008, t. 4.
Google Scholar
Buryła Sławomir, Opisać Zagładę. Holocaust w twórczości Henryka Grynberga, Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK, 2014.
Google Scholar
Dabert Dobrochna, Między wizją a spełnieniem. Proϔile ideowe i artystyczne czasopism literackich w drugim obiegu wydawniczym 1982–1989, Poznań 2014.
Google Scholar
Doucette Siobhan, Books Are Weapons. The Polish Opposition Press and the Overthrow of Communism, Pittsburgh: University of Pittsburgh Press, 2018.
Google Scholar
Doucette Siobhan, The Uses of History by the Polish Democratic Opposition in the 1970s (referat wygłoszony na ASEEES Convention w Filadelϐii 19 XI 2015 [www.academia.edu]).
Google Scholar
Drugi obieg w PRL na tle samizdatu w państwach bloku sowieckiego po 1956 roku, red. Przemysław Gasztold-Seń, Natalia Jarska, Jan Olaszek, Warszawa: IPN, 2016.
Google Scholar
Duplicator Underground. The independent publishing industry in communist Poland, 1976–1989, red. Paweł Sowiński, Gwido Zlatkes, Ann M. Frenkel, Bloomington: Indiana University Press, 2016.
Google Scholar
Dybciak Krzysztof, Kilka myśli o Janie Błońskim, „Teksty Drugie” 2015, nr 1.
Google Scholar
Forecki Piotr, Od „Shoah” do „Strachu”. Spory o polsko-żydowską przeszłość i pamięć w debatach publicznych, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2010.
Google Scholar
Friszke Andrzej, Czasopisma „drugiego obiegu” [w:] Czasopisma społeczno-kulturalne w okresie PRL, red. Urszula Jakubowska, Warszawa: Fundacja Akademia Humanistyczna i Wydawnictwo IBL PAN, 2011.
Google Scholar
Gapski Henryk, Władysław Bartoszewski, historyk czasu teraźniejszego [w:] Władysław Bartoszewski. Doktor honoris causa Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, red. Beata Górka, Lublin: KUL, 2008.
Google Scholar
Głowacka Dorota, Współ-pamięć, pamięć „negatywna” i dylematy przekładu w „wycinkach” z Shoah Claude’a Lanzmanna, „Teksty Drugie” 2016, nr 6.
Google Scholar
Głowiński Michał, Esej Błońskiego po latach, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2006, nr 2.
Google Scholar
Grabowski Jan, Ratowanie Żydów za pieniądze: przemysł pomocy, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2008, nr 4.
Google Scholar
Jan Błoński… i literatura XX wieku, red. Ryszard Nycz, Małgorzata Sugiera, Kraków: Universitas, 2002.
Google Scholar
Kobylarz Renata, Walka o pamięć. Polityczne aspekty obchodów rocznicy powstania w getcie warszawskim 1944–1989, Warszawa: IPN, 2009.
Google Scholar
Krakowski Shmuel, The Holocaust of Polish Jewry in Polish Historiography and Polish Emigre Circles [w:] The Holocaust of Polish Jewry in Jewish Historiography, The Historiography of the Holocaust Period: Proceedings of the Fifth Yad Vashem International Conference, March 1983, red. Shlomo Netzer, Israel Gutman, Jerusalem: Yad Vashem, 1988.
Google Scholar
Krupa Bartłomiej, Opowiedzieć Zagładę. Polska proza i historiografia wobec Holocaustu (1987–2003), Kraków: Universitas, 2013.
Google Scholar
Krupowies Walentyna, Prawda literatury faktu a prawda literackiego świadectwa (Chaim Grade – Józef Mackiewicz – Czesław Miłosz), „Conversatoria Litteraria. Międzynarodowy rocznik naukowy” 2016, R. 10.
Google Scholar
Kto był kim w drugim obiegu? Słownik pseudonimów, red. Dobrosława Świerczyńska, Warszawa: Wydawnictwo IBL PAN, 1995.
Google Scholar
Libionka Dariusz, Polskie piśmiennictwo na temat zorganizowanej i indywidualnej pomocy Żydom (1945–2008), „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2008, nr 4.
Google Scholar
Libionka Dariusz, ZWZ-AK i Delegatura Rządu RP wobec eksterminacji Żydów polskich [w:] Polacy i Żydzi pod okupacją niemiecką 1939–1945. Studia i materiały, red. Andrzej Żbikowski, Warszawa: IPN, 2006.
Google Scholar
Mikołajczyk Magdalena, Jak się pisało o historii… Problemy polityczne powojennej Polski w publikacjach drugiego obiegu lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych, Kraków: Księgarnia Akademicka, 1998.
Google Scholar
Motyka Grzegorz, Mniejszości narodowe w PRL w badaniach historycznych po 1989 r. [w:] Internacjonalizm czy…? Działania organów bezpieczeństwa państw komunistycznych wobec mniejszości narodowych (1944–1989), red. Joanna Hytrek-Hryciuk, Grzegorz Strauchold, Jarosław Syrnyk, Warszawa–Wrocław: IPN, 2011.
Google Scholar
Olaszek Jan, Podziemne dziennikarstwo. Funkcjonowanie głównych pism informacyjnych podziemnej „Solidarności” w Warszawie w latach 1980–1989, Warszawa: IPN, 2018.
Google Scholar
Olaszek Jan, Przed „Sąsiadami” był „Aneks” [w:] idem, Przeciw PRL. Szkice z dziejów opozycji demokratycznej, Warszawa: Trzecia Strona, 2017.
Google Scholar
Olaszek Jan, Rewolucja powielaczy. Niezależny ruch wydawniczy w Polsce 1976‒1989, Warszawa: Trzecia Strona, 2015.
Google Scholar
Osiński Zbigniew, Najnowsza historia Polski w publikacjach „drugiego obiegu” w latach 1980‒1981 [w:] Lektury pokoleniowe i ponadpokoleniowe. Z zagadnień recepcji, red. Irena Socha, Katowice: Wydawnictwo UŚ, 2012.
Google Scholar
Peters Florian, Pamięć o drugiej wojnie światowej w polskich publikacjach drugoobiegowych lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych [w:] Czas bibuły, t. 2: Mechanizmy, ludzie, idee, red. Roman Wróblewski, Wrocław: Oϐicyna Wydawnicza Atut i Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe, 2013.
Google Scholar
Peters Florian, Revolution der Erinnerung der Zweite Weltkrieg in der Geschichtskultur des spätsozialistischen Polen 1976–1989, Berlin: Ch. Links Verlag, 2016.
Google Scholar
Puławski Adam, Wobec „niespotykanego w dziejach mordu”. Rząd RP na uchodźstwie, Delegatura Rządu RP na Kraj, AK a eksterminacja ludności żydowskiej od „wielkiej akcji” do powstania w getcie warszawskim, Chełm: Stowarzyszenie Rocznik Chełmski, 2018.
Google Scholar
Quercioli Mincer Laura, Dwa wiersze z Szeolu: zagłada Żydów w okupacyjnych tekstach Czesława Miłosza [w:] Rodzinny świat Czesława Miłosza, red. Tomasz Bilczewski, Luigi Marinelli, Monika Woźniak, Kraków: Wydawnictwo UJ.
Google Scholar
Rączy Elżbieta, Historiograϔia polska przełomu XX/XXI stulecia wobec Zagłady Żydów oraz stosunków polsko-żydowskich. Zarys problematyki, „Białostockie Teki Historyczne” 2017, nr 15.
Google Scholar
Represje za pomoc Żydom na okupowanych ziemiach polskich w czasie II wojny światowej, red. Martyna Grądzka-Rejak, Aleksandra Namysło, Warszawa: IPN, 2019.
Google Scholar
Rosner Anna M., Obraz społeczności ocalałych w Centralnej Kartotece Wydziału Ewidencji i Statystyki CKŻP, Warszawa: ŻIH, 2018.
Google Scholar
Siekierski Stanisław, Drugi obieg. Uwagi o przyczynach powstania i społecznych funkcjach [w:] Piśmiennictwo – systemy kontroli ‒ obiegi alternatywne, t. 2, red. Janusz Kostecki, Alina Brodzka, Warszawa: Biblioteka Narodowa, 1992.
Google Scholar
Sowiński Paweł, Zakazana książka. Uczestnicy drugiego obiegu 1977‒1989, Warszawa: ISP PAN, 2011.
Google Scholar
Stankowski Albert, Weiser Piotr, Demograficzne skutki Holokaustu [w:] Następstwa zagłady Żydów. Polska 1944–2010, red. Feliks Tych, Monika Adamczyk-Garbowska, Lublin: Wydawnictwo UMCS, [Warszawa:] ŻIH, 2012.
Google Scholar
Szarota Tomasz, Karuzela na Placu Krasińskich. Studia i szkice z lat wojny i okupacji, Warszawa: Rytm, 2007.
Google Scholar
Szczepański Tomasz, Mniejszości narodowe w myśli politycznej opozycji polskiej w latach 1980–1989, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2008.
Google Scholar
Tomaszewski Jerzy, Historiografia polska o Zagładzie, „Biuletyn ŻIH” 2000, nr 2.
Google Scholar
Tomczok Marta, Zatrucie. Piołun i popiół… trzydzieści lat później, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2017, nr 13.
Google Scholar
Żbikowski Andrzej, Antysemityzm, szmalcownictwo, współpraca z Niemcami a stosunki polsko-żydowskie pod okupacją niemiecką [w:] Polacy i Żydzi pod okupacją niemiecką 1939–1945. Studia i materiały, red. Andrzej Żbikowski, Warszawa: IPN, 2006.
Google Scholar
Żukowski Tomasz, Wielki retusz. Jak zapomnieliśmy, że Polacy zabijali Żydów, Warszawa: Wielka Litera, 2018.
Google Scholar
Żukowski Tomasz, Wytwarzanie „winy obojętności” oraz kategorii „obojętnego świadka” na przykładzie artykułu Jana Błońskiego „Biedni Polacy patrzą na getto”, „Studia Litteraria et Historica” 2013, nr 2.
Google Scholar
Licencja
Prawa autorskie (c) 2019 Zagłada Żydów. Studia i Materiały

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
Podobne artykuły
- Israel Gutman, Barbara Engelking, O tym jak z wewnątrz warszawskiego getta patrzono na stronę aryjską z profesorem Izraelem Gurmanem rozmawia Barbara Engelking , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 1 (2005)
- Jacek Leociak, Literatura dokumentu osobistego jako źródło do badań nad Zagładą Żydów (Rekonesans metodologiczny) , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 1 (2005)
- Barbara Engelking, “We are competely dependent on them . . .” – relations between the helpers and the hiding as exemplified by Fela Fischbein’s diary , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: 2010: Holocaust Studies and Materials
- Kamil Kijek, Zanim stał się Przytyk. Ruch narodowy a geneza zajść antyżydowskich w wojewódzkie kieleckim w latach 1931–1935 , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 14 (2018)
- Jacek Leociak, “History and Memory after the Holocaust in Germany, Poland, Russia, and Britain” , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 3 (2007)
- Andrzej Żbikowski, Texts Buried in Oblivion. Testimonies of Two Refugees from the Mass Grave at Poniatowa , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: 2008: Holocaust Studies and Materials
- Jacek Leociak, On the Abuses in Research of the Holocaust Experience , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: 2010: Holocaust Studies and Materials
- Barbara Engelking, „...Zupełnie zdani jesteśmy na nich...” Relacja ratujących z ukrywanymi na przykładzie dziennika Feli Fischbein , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 4 (2008)
- Bartłomiej Krupa, Karolina Koprowska, Postronni? Zagłada w relacjach chłopskich świadków, Kraków: Universitas, 2018, 210 s. , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 15 (2019)
- Joanna Tokarska-Bakir, Sprawiedliwi niesprawiedliwi, niesprawiedliwi sprawiedliwi , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 4 (2008)
<< < 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 > >>
Możesz również Rozpocznij zaawansowane wyszukiwanie podobieństw dla tego artykułu.