Pokaż  Nr 17 (2021)

Nr 17 (2021)

ISSN:
1895-247X
eISSN:
2657-3571

Data publikacji:
2021-12-20

Dział: Z warsztatów badawczych

Zagłada (nie) dla dzieci. Nadużycia w polskiej literaturze dziecięcej XXI wieku

Krzysztof Rybak

km.rybak@uw.edu.pl

doktorant i asystent na Wydziale „Artes Liberales” Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie kieruje projektami „Oczami dziecka. Zagłada w polskiej literaturze dziecięcej i młodzieżowej po roku 1989” („Diamentowy Grant” MNiSW, http://oczamidziecka.al.uw.edu.pl/) i „Dziecięca książka informacyjna w XXI wieku: tendencje – metody badań – modele lektury” (Preludium NCN). Członek Pracowni Badań Literatury dla Dzieci i Młodzieży UW, stypendysta Internationale Jugendbibliothek w Monachium, wyróżniony w VII edycji konkursu im. Majera Bałabana Żydowskiego Instytutu Historycznego na najlepsze prace magisterskie i doktorskie o Żydach i Izraelu. Autor monografii Dzieciństwo w labiryncie getta. Recepcja mitu labiryntu w polskiej literaturze dziecięcej o Zagładzie (2019) i artykułów publikowanych m.in. na łamach „Narracji o Zagładzie”, „Libri & Liberi” i „Filoteknosa”.

ORCID logo https://orcid.org/0000-0001-8018-2622

Uniwersytet Warszawski, Wydział „Artes Liberales”

Zagłada Żydów. Studia i Materiały, Nr 17 (2021), Strony: 376-398

Data zgłoszenia: 2021-12-18

Data publikacji: 2021-12-23

DOI logo https://doi.org/10.32927/zzsim.884

Abstrakt

Artykuł analizuje trzy utwory dla dzieci mówiące o Zagładzie (Kotka Brygidy Joanny Rudniańskiej, Ta potworna wojna Grażyny Bąkiewicz z ilustracjami Artura Nowickiego i Mama zawsze wraca Agaty Tuszyńskiej i Iwony Chmielewskiej) oraz teksty naukowe i publicystyczne dotyczące tego zjawiska. Holokaustowa literatura dziecięca jest często opisywana jako medium edukacyjne, a także kreujące postawy młodych odbiorców, prezentuje więc różnorakie wartości i stanowi pole napięć ideologicznych. W tym zakresie zidentyfikować można nadużycia zawarte w utworach i wskazywane w opracowaniach, takie jak niejednoznaczność moralna bohaterów, wykorzystanie komizmu i formy komiksowej czy estetyzacji i urynkowienie książki o Zagładzie. Artykuł ma na celu interpretację zjawisk artystycznych i ich recepcję przez dorosłych czytelników, którzy nierzadko obierają wyraźnie subiektywne perspektywy, wyrażając polityczne i moralne osądy dotyczące tekstów dla niedorosłych i prezentowanych tam obrazów Zagłady, a także samego faktu pisania o Szoa dla dzieci.

„Ale historia… Ta potworna wojna”, Grażyna Bąkiewicz, Wydawnictwo Nasza Księgarnia, „Mama Tosiaczka”, 26 VI 2019 r., https://mamatosiaczka.blogspot.com/2019/06/ale-historiata-potworna-wojna-grazyna.html.
Google Scholar

Bąkiewicz Grażyna, Ta potworna wojna, il. Artur Nowicki, Warszawa: Nasza Księgarnia, 2019.
Google Scholar

Bereźnicki Tomasz, Aptekarz w getcie krakowskim. Opowieść o Tadeuszu Pankiewiczu, Kraków: Muzeum Historyczne Miasta Krakowa. Apteka Pod Orłem, 2012.
Google Scholar

Beręsewicz Paweł, Wszystkie lajki Marczuka, Łódź: Literatura, 2012.
Google Scholar

Bojarska Katarzyna, Komiksem w historię, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2006, nr 2.
Google Scholar

Cackowska Małgorzata, Ideologie dzieciństwa a tabu w książkach obrazkowych dla dzieci [w:] Tabu w literaturze i sztuce dla dzieci, red. Bogusława Sochańska, Justyna Czechowska, Warszawa: Duński Instytut Kultury, 2012.
Google Scholar

Cackowska Małgorzata, Książka obrazkowa o edukacji seksualnej dla dzieci jako medium kulturowe i polityczne, „Forum Oświatowe” 2011, nr 2.
Google Scholar

Chymkowska Karolina, Namalować życie słowami – recenzja nominowanej do Nagrody Literackiej m.st. Warszawy książki „Mama zawsze wraca” Agaty Tuszyńskiej i Iwony Chmielewskiej, 21 VI 2021 r., http://booklips.pl/recenzje/namalowac-zycie-slowami-recenzja-nominowanej-do-nagrody-literackiej-m-st-warszawy-ksiazki-mama-zawsze-wraca-agaty-tuszynskiej-i-iwony-chmielewskiej/.
Google Scholar

Chmielewska Iwona, Gdzie jest moja córka?, Wrocław: Format, 2020.
Google Scholar

Chmielewska Iwona, Czechowicz Józef, Zylberberg Abram, Dopóki niebo nie płacze, Lublin: Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN”, 2016.
Google Scholar

Czerwińska-Rydel Anna, Listy w butelce. Opowieść o Irenie Sendlerowej, il. Maciej Szymanowicz, Łódź: Literatura 2018.
Google Scholar

Dalej jest noc. Losy Żydów w wybranych powiatach okupowanej Polski, t. 1–2, red. Barbara Engelking, Jan Grabowski, Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, 2018.
Google Scholar

Dąbrowski Bartosz, Zagłada, postmodernizm, kanon i literatura popularna, „Narracje o Zagładzie” 2015, nr 1.
Google Scholar

Engelking Barbara, „Jest taki piękny słoneczny dzień…”. Losy Żydów szukających ratunku na wsi polskiej 1942–1945, Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, 2011.
Google Scholar

Forecki Piotr, Zagłada i krajobraz po Zagładzie w komiksowych kadrach, „Poznańskie Studia Polonistyczne” 2015, nr 25.
Google Scholar

Gałek Michał, Nowakowski Marcin, Miłość w cieniu zagłady, seria „Epizody z Auschwitz”, Oświęcim-Babice: K&L Press, 2009.
Google Scholar

Gałka-Olejko Oliwia, Wyrzykowski Janusz, Irena Sendlerowa i łyżeczka życia, Gdańsk: Muzeum II Wojny Światowej, 2018.
Google Scholar

Genette Gérarde, Palimpsesty. Literatura drugiego stopnia, tłum. Tomasz Stróżyński, Aleksander Milecki, Gdańsk: słowo/obraz terytoria, 2014.
Google Scholar

Grabowski Jan, Judenjagd. Polowanie na Żydów 1942–1945. Studium dziejów jednego powiatu, Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, 2011.
Google Scholar

Grzemska Aleksandra, Cały świat w opowieści mamy, „Znak” 2020, nr 780.
Google Scholar

Haska Agnieszka, Auschwitz z Auschwitz czyli przepis na bestseller, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2020, nr 16.
Google Scholar

Janik Gaweł, Karzeł, żaba i obcy, czyli surrealistyczna opowieść o Holokauście, „Narracje o Zagładzie” 2015, nr 1.
Google Scholar

Janik Gaweł, Komiks w służbie historii. Epizody z Auschwitz. Nosiciele tajemnicy, „Kultura Popularna” 2019, nr 3.
Google Scholar

Kania Agnieszka, Lekcja (nie)obecności. Dziedzictwo polsko-żydowskie w edukacji polonistycznej, Kraków: Universitas, 2017.
Google Scholar

Karczewska Agnieszka, Pamięć i empatia. O dziecięcej literaturze Zagłady [w:] Pamięć o Zagładzie w polskojęzycznej i niemieckojęzycznej literaturze autorek i autorów drugiego oraz trzeciego pokolenia post-Szoah / Das Gedächtnis an die Shoah in der polnischen und deutschsprachigen Literatur von Autorinnen und Autoren der zweiten und dritten Post-Shoah-Generation, red. Irmela von der Lühe, Sławomir J. Żurek, Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 2019.
Google Scholar

Kmiecik Iwona, Empatyzacja w powieści „Arka czasu” Marcina Szczygielskiego [w:] Pamięć o Zagładzie w polskojęzycznej i niemieckojęzycznej literaturze autorek i autorów drugiego oraz trzeciego pokolenia post-Szoah / Das Gedächtnis an die Shoah in der polnischen und deutschsprachigen Literatur von Autorinnen und Autoren der zweiten und dritten Post-Shoah-Generation, red. Irmela von der Lühe, Sławomir J. Żurek, Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL 2019.
Google Scholar

Kowalska-Leder Justyna, Literatura polska ostatniego dziesięciolecia wobec Zagłady – próby odpowiedzi na nowe wzywania, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2014, nr 10.
Google Scholar

Kowalska-Leder Justyna, Wszechobecność Sprawiedliwych, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2014, nr 10.
Google Scholar

Krajewska Anna Maria, Przestrzeń nadziei. Debiuty po 1990 roku [w:] Po potopie. Dziecko, książka i biblioteka w XXI wieku, red. Danuta Świerczyńska-Jelonek, Grzegorz Leszczyński, Michał Zając, Warszawa: SBP, 2008.
Google Scholar

Mama zawsze wraca, Wydawnictwo Dwie Siostry, https://www.wydawnictwodwiesiostry.pl/katalog/prod-mama_zawsze_wraca.html.
Google Scholar

Martycja, Ale historia… Ta potworna wojna – Grażyna Bąkiewicz, „Nasze Recenzje”, 17 VI 2019 r.; https://naszerecenzje.wordpress.com/2019/06/17/ale-historia-ta-potworna-wojna-grazyna-bakiewicz/.
Google Scholar

Mital Krzysztof, Powstanie warszawskie. Pierwsze dni. Interaktywne spotkanie z historią, il. Filip Wojciechowski, Gdańsk: Meandry, 2017.
Google Scholar

Morvan Jean-David, Tréfouël Séverine, Evrard David, Walter, Irena, 1/3: Getto, tłum. Małgorzata Fangrat, Warszawa: Timof Comics, 2017.
Google Scholar

Mroziuk Marcin, Jak przegrał głupi malarz [Grażyna Bąkiewicz, „Ta potworna wojna” – recenzja], „Esensja”, 24 VI 2019 r., https://esensja.pl/ksiazka/recenzje/tekst.html?id=28023.
Google Scholar

Nowak Ewa, Kto uratował jedno życie… Historia Ireny Sendlerowej, il. Anna Kurdziel, Warszawa: Egmont 2018.
Google Scholar

Ostrowicka Beata, Irena Sendlerowa. Magiczny koralik, il. Elżbieta Moyski, Warszawa: RM, 2018.
Google Scholar

Piątkowska Renata, Wszystkie moje mamy, il. Maciej Szymanowicz, Łódź: Literatura, 2013.
Google Scholar

Pikuła Rafał, Bestseller z Auschwitz, „Tygodnik Przegląd”, 27 I 2020 r., https://www.tygodnikprzeglad.pl/bestseller-z-auschwitz/.
Google Scholar

Przyjemska Elwira, Lista wzruszeń, czyli moje wrażenia po „Mama zawsze wraca”, „Księgarka na Regale”, 22 III 2020 r., http://naregale.com.pl/lista-wzruszen-czyli-moje-wrazenia-po-mama-zawsze-wraca/.
Google Scholar

Rudniańska Joanna, Kotka Brygidy, Lasek: Pierwsze, 2007.
Google Scholar

Rybak Krzysztof, Oczami dziecka, https://oczamidziecka.al.uw.edu.pl/.
Google Scholar

Rybak Krzysztof, Stosunki polsko-żydowskie i Zagłada w polskiej literaturze dziecięcej XXI wieku [w:] Kultura. Literatura, sztuka i nauka w XX wieku. red. Zofia Trębacz, seria „Stosunki polsko-żydowskie”, t. 2, Warszawa: Żydowski Instytut Historyczny, 2020.
Google Scholar

Rybak Krzysztof, Zagłada i ideologia w polskiej literaturze dziecięcej XXI wieku, „Narracje o Zagładzie” 2021, nr 1.
Google Scholar

Ryrych Katarzyna, Bombka babci Zilbersztajn, Warszawa: Ezop, 2018.
Google Scholar

Sobolewska Justyna, Kiczowaty kostium Zagłady, „Polityka” 2020, nr 6.
Google Scholar

Spotkanie online z autorkami książki „Mama zawsze wraca” Agatą Tuszyńską i Iwoną Chmielewską, https://www.facebook.com/watch/live/?v=556624718576214&ref=watch_permalink.
Google Scholar

Sutherland Robert D., Hidden Persuaders. Political Ideologies in Literature for Children, „Children’s Literature in Education” 1985, t. 16, nr 3.
Google Scholar

Szczygielski Marcin, Arka czasu, czyli wielka ucieczka Rafała od kiedyś przez wtedy do teraz i wstecz, il. Daniel de Latour, Warszawa: Stentor, 2013.
Google Scholar

Szot Wojciech M., Nowe opowieści o Zagładzie, „Znak” 2020, nr 786.
Google Scholar

Szot Wojciech, [Recenzja] Agata Tuszyńska, Iwona Chmielewska, „Mama zawsze wraca”, „Zdaniem Szota”, https://zdaniemszota.pl/2971-agata-tuszynska-iwona-chmielewska-mama-zawsze-wraca.
Google Scholar

Ta potworna wojna – Tania Książka, „Karolowa Mama”, 18 VII 2019 r., https://karolowamama.blogspot.com/2019/07/ta-potworna-wojna-tania-ksiazka.html.
Google Scholar

Tomczok Marta, Anna Mach, „Świadkowie świadectw. Postpamięć Zagłady w polskiej literaturze najnowszej”, Warszawa–Toruń: Fundacja na Rzecz Nauki Polskiej, 2016, 439 s.; Małgorzata Wójcik-Dudek, „W(y)czytać Zagładę. Praktyki postpamięci w polskiej literaturze XXI wieku dla dzieci i młodzieży”, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2016, 336 s., „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2017, nr 13.
Google Scholar

Tomczok Marta, Czyja dzisiaj jest Zagłada? Retoryka – ideologia – popkultura, Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN, 2017.
Google Scholar

Tomczok Marta, Getto łódzkie we współczesnej literaturze dla dzieci i młodzieży. Krytyka „nowej wrażliwości”, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2020, nr 16.
Google Scholar

Tuszyńska Agata, Chmielewska Iwona, Mama zawsze wraca, Warszawa: Dwie Siostry, 2020.
Google Scholar

Wijas Jędrzej, Mała opowieść o wielkiej historii. Refleksje na marginesie książki „Dym” Antóna Fortesa i Joanny Concejo [w:] Dziecko i baśnie świata w kontekście wczesnej edukacji, red. Urszula Chęcińska, Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2016.
Google Scholar

Wolski Paweł, Bezcenna Zagłada. System ekonomii a problem autentyczności przedstawień Holocaustu, „Śląskie Studia Polonistyczne” 2014, nr 1–2.
Google Scholar

Wójcik-Dudek Małgorzata, W(y)czytać Zagładę. Praktyki postpamięci w polskiej literaturze XXI wieku dla dzieci i młodzieży, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2016.
Google Scholar

Żerek Magdalena, Mamusia wróci, musi, 1 V 2020 r., https://czytamto.pl/mamusia-wroci-wroci/.
Google Scholar

Licencja

Prawa autorskie (c) 2021 Zagłada Żydów. Studia i Materiały

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0

Podobne artykuły

<< < 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 > >> 

Możesz również Rozpocznij zaawansowane wyszukiwanie podobieństw dla tego artykułu.

Altmetryki

Cytowania w Google Scholar - kliknij ikonę, aby sprawdzić

Statystyki

Rybak, K. (2021). Zagłada (nie) dla dzieci. Nadużycia w polskiej literaturze dziecięcej XXI wieku. Zagłada Żydów. Studia I Materiały, (17), 376–398. https://doi.org/10.32927/zzsim.884

Udostępnij

                            Pokaż  Nr 17 (2021)

Nr 17 (2021)

ISSN:
1895-247X
eISSN:
2657-3571

Data publikacji:
2021-12-20

Dział: Z warsztatów badawczych