View No. 14 (2018)

No. 14 (2018)

ISSN:
1895-247X
eISSN:
2657-3571

Publication Date:
2018-12-02

Section: Profiles

Stanisław Żemis – Witness to the Extermination of Jews in Łuków

Krzysztof Czubaszek

krzysztof@czubaszek.eu

Krzysztof Czubaszek is a doctor of humanities in the field of history, manager of culture, a specialist in social communication and media. In 2007, he initiated the restoration of the memory of the Jews of Łuków. He was a co-founder and consultant of two exhibitions at the Regional Museum in Łuków - the temporary exhibition entitled "The history of the Jewish community in Łuków" (2007–2008) and a permanent entitled "We lived here. The history of the Jews of Łuków" (2017). In 2012, he founded a plaque commemorating the martyrdom of the Jewish population in this city, in 2015, on his initiative, a monument dedicated to the local Jewish community was built on the site of the synagogue. In 2017, with his support, the ohel was rebuilt in the local Jewish cemetery Tzadik Akiwa Meir Tornhaim. He is the author of press articles and publications devoted to the Jews of Łuków, including From the history of the Jewish community in Łuków (2007), Jews of Łuków and its vicinity (2008), Faces. Fotografie Żydów łukowskich / Faces. The Jews of Łuków in Photographs (2017). He co-created the collective work Żydzi na Podlasiu (2010) and the guide by Marta Kubiszyn In the footsteps of Jews. Lublin region (2011). He also published the novel Patron (2008), based on the wartime and contemporary fate of Polish Jews. In 2011, he launched the website www.zydzi.lukow.pl, where he publishes materials (texts, photos, documents and films) about the history of Łuków Jews. In 2018, he was nominated for the "Golden Wings - Man of the Year 2017" award by "Tygodnik Siedlecki" for his efforts to commemorate the Jews of Łuków. He lives in Warsaw.

Zagłada Żydów. Studia i Materiały, No. 14 (2018), Pages: 279-307

Submission Date: 2020-09-27

Publication Date: 2018-12-20

DOI logo https://doi.org/10.32927/ZZSiM.67

Abstract

The most valuable testimony about the Holocaust in Łuków, a county town in the Lublin province, was written by a man known as Stanisław Żemiński. Nothing else was known about the author of that shocking and emphatic diary. No biographical details – where he came from, where he lived, what happened to him after the war – could be established. The author of this article discovers Żemiński’s true identity. His real name was Stanisław Żemis. As a young man he was a teacher and Janusz Korczak’s coworker. During the occupation he was in Łuków, where he was active in a cooperative and in the underground. After the liberation he became the first mayor of Siedlce. He then settled in Warsaw, where, after losing his sight, he became engaged in efforts to help the blind.

Źródła archiwalne
Google Scholar

Archiwum Akt Nowych (AAN)
Google Scholar

, Zbiór akt osobowych działaczy ruchu robotniczego, 13119, teczka „Żemis
Google Scholar

Stanisław”
Google Scholar

Archiwum Państwowe w Lublinie (AP Lublin)
Google Scholar

, Akta stanu cywilnego Paraϐii Rzymskokatolickiej w Bełżycach, 2.21/129,
Google Scholar

Księga urodzeń, małżeństw i zgonów, 1902 r.
Google Scholar

Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego (AŻIH)
Google Scholar

/30, Pamiętniki Żydów Ocalałych z Zagłady, Łuków – getto i okolice
Google Scholar

Archiwum prywatne Adama Żemisa
Google Scholar

Stanisława i Stanisław Żemisowie, „Pamiętnik z lat 1939–1946”, mps
Google Scholar

Źródła publikowane
Google Scholar

Kosobudzki Piotr, Przez druty, kraty i kajdany. Wspomnienia partyzanta NSZ, Wrocław: Nortom, 1997.
Google Scholar

Żemiński Stanisław, Kartki dziennika nauczyciela w Łukowie z okresu okupacji hitlerowskiej, „Biuletyn ŻIH” 1958, nr 3 (27).
Google Scholar

Żemis Stanisław, Doktor Janusz Korczak, „Pochodnia” czerwiec 1978, nr 6.
Google Scholar

Żemis Stanisław, Korczakowska noc [w:] Wspomnienia o Januszu Korczaku, wybór i oprac. Ludwika Barszczewska, Bolesław Milewicz, Warszawa: Nasza Księgarnia, 1989.
Google Scholar

Żemis Stanisław, Na progu wolności, „Zielony Sztandar”, 28 II 1962, nr 17.
Google Scholar

Żemis Stanisław, Ogród szkolny RTPD na Żoliborzu jako koncepcja metodyczno-wychowawcza, „Życie Szkoły”, grudzień 1958, nr 12.
Google Scholar

Żemis Stanisław, Siedlce 1944, „Trybuna Mazowiecka”, 22 VII 1959, nr 174.
Google Scholar

Żemis Stanisław, Spotkania z Januszem Korczakiem, „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze”, październik 1962, nr 8.
Google Scholar

Żemis Stanisław, Szkoła RTPD w Osiedlu Żoliborskim w Warszawie, „Przyjaciel Dziecka”, czerwiec 1960, nr 6.
Google Scholar

Prasa
Google Scholar

„Regionalna Agencja Prasowa «Podlasie»” 1944
Google Scholar

Literatura przedmiotu
Google Scholar

Czeranowski Feliks, Prasa konspiracyjna na Podlasiu podczas drugiej wojny światowej,
Google Scholar

„Rocznik Historii Czasopiśmiennictwa Polskiego” 1965, t. 4, nr 1.
Google Scholar

Czubaszek Krzysztof, Żydzi Łukowa i okolic, Warszawa: Danmar, 2008.
Google Scholar

Dolata Bolesław, Indeks dat wyzwolenia niektórych miejscowości polskich w latach 1944–
Google Scholar

przez Armię Radziecką i Ludowe Wojsko Polskie, dodatek do „Wojskowego Przeglądu Historycznego” 1961, nr 2.
Google Scholar

Dominiak-Górski Stanisław, Siedleckie początki [w:] Okręg siedlecki 1942–1944. Z walk PPR, GL i AL, red. Benon Dymek, Warszawa: Wydawnictwo MON, 1977.
Google Scholar

Dudek-Klimiuk Joanna, Ogrody szkolne Warszawskiej Spółdzielni Mieszkaniowej na Żoliborzu, „Rocznik Polskiego Towarzystwa Dendrologicznego” 2018, t. 66.
Google Scholar

Dudowa Halina, Nieco o rzetelności, „Za Wolność i Lud”, 5 V 1973, nr 18.
Google Scholar

Falska Maria, Nasz Dom. Zrozumieć, porozumieć się, poznać, wybór i oprac. Marta Ciesielska, Barbara Puszkin, Warszawa: Muzeum Historyczne m.st. Warszawy, 2007.
Google Scholar

Hulek Aleksander, Przedmowa [w:] Stanisław Żemis, Człowiek niewidomy. Wskazania dla ociemniałych i tracących wzrok, Warszawa: PZWL, 1973.
Google Scholar

Juźwik Aleksander, Robotnicze Towarzystwo Przyjaciół Dzieci w latach 1944–1949. Funkcjonowanie i problemy ideowo-organizacyjne, „Polska 1944/45–1989. Studia i Materiały” 2015, t. 13
Google Scholar

Kępa Irena, Cenny dar – czyli spuścizna po Stanisławie Żemisie, „Muzea Walki” 1988, t. 21.
Google Scholar

Laskowski Stanisław, Moje wspomnienia [w:] Okręg siedlecki 1942–1944. Z walk PPR, GL i AL, red. Benon Dymek, Warszawa: Wydawnictwo MON, 1977.
Google Scholar

Ługowski Bronisław, „Miesięcznik Nauczycielski” 1935–1937 (Organ radykalnej lewicy
Google Scholar

nauczycielskiej), „Rocznik Historii Czasopiśmiennictwa Polskiego” 1963, t. 2.
Google Scholar

Macichowski Józef, Na jubileusz 75 rocznicy urodzin Stanisława Żemisa, „Sylwan”, sierpień 1977, nr 8.
Google Scholar

Mierzwińska-Szybka Zoϐia, Żemis Stanisław (1902–1978) [w:] Słownik biograϔiczny pracowników społecznych, red. Małgorzata Gładkowska i in., Warszawa: Towarzystwo
Google Scholar

Wolnej Wszechnicy Polskiej, 1993, t. 1.
Google Scholar

Odszedł pedagog i publicysta Stanisław Żemis, „Pochodnia”, luty 1979, nr 2.
Google Scholar

Okręg siedlecki 1942–1944. Z walk PPR, GL i AL, red. Benon Dymek, Warszawa: Wydawnictwo MON, 1977.
Google Scholar

Pierwszy spośród niewidomych nauczycieli, „Pochodnia” grudzień 1964, nr 12.
Google Scholar

Rzeminski Stanislaw, Un instituteur polonais de Lukow raconte [w:] Le Livre de Lukow. Pages de l’histoire sorties de l’ombre, tłum. z jidysz Alain Zylbering, Maurice Dab, red. Binem Heller, Paris: Associations des Originaires de Lukow d’Israël et des Etats-Unis,
Google Scholar

(wyd. oryg.: Sefer Lukow, gehejlikt der chorew geworener kehile, Tel Awiw: Irgun Jocej Lukow be-Israel i Lukower Landsmanszaft in di Farajnikte Sztatn, 1968).
Google Scholar

Skibińska Alina, „Ludzie opowiadali rzeczy potworne o tym, co się tam działo”. Dwa świadectwa Zagłady – Adama Ulricha z Zakrzówka i Stanisława Ż(Rz)emińskiego z Łukowa, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2017, nr 13.
Google Scholar

Szarota Tomasz, Opublikowane pamiętniki, wspomnienia, relacje do dziejów PRL [w:] Polska Ludowa. Materiały i studia, t. 3, red. Stanisław Arnold, Warszawa: PWN, 1964.
Google Scholar

Szczurek Józef, Stanisław Żemis otrzymał Złotą Odznakę Nauczycielską, „Pochodnia”, kwiecień 1958, nr 4.
Google Scholar

Szczurek Józef, Zawsze w otwarte karty, „Pochodnia”, lipiec 1977, nr 7.
Google Scholar

Szurek Jean-Charles, Powiat łukowski [w:] Dalej jest noc. Losy Żydów w wybranych powiatach okupowanej Polski, t. 1, red. Barbara Engelking, Jan Grabowski, Warszawa:
Google Scholar

Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, 2018.
Google Scholar

Tomerska Danuta, Nauczyciel, społecznik, publicysta, „Pochodnia”, maj 2004, nr 5.
Google Scholar

Tracewski Bohdan, Wszechstronne myślenie o dzieciach, „Przyjaciel Dziecka” 2017, nr 1/6.
Google Scholar

Tupalski Marian, Ludowa prasa konspiracyjna na Podlasiu [w:] Ruch ludowy na Lubelszczyźnie. Materiały z sesji naukowej zorganizowanej przez WK ZSL w Lublinie, red.
Google Scholar

Józef Ryszard Szaϐlik, Lublin: Wydawnictwo Lubelskie, 1964.
Google Scholar

Wołosz Paweł, Mieszkańcy Siedlec w obliczu sowietyzacji miasta w 1944 roku, „Historia i Świat” 2014, nr 3.
Google Scholar

Zieliński Jan, Szkatułki Newerlego, Warszawa: W.A.B., 2012.
Google Scholar

Ż(Rz)emiński Stanisław, Pamiętniki. Łuków i okolice – getto, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2017, nr 13.
Google Scholar

Żemis Stanisław (1902–1978) [w:] Włodzimierz Wincławski, Słownik biograϔiczny socjologii polskiej, Toruń 2011, t. 4 (Su–Ż), Suplement.
Google Scholar

Życie i zagłada Żydów polskich 1939–1945. Relacje świadków, wybór i oprac. Michał Grynberg, Maria Kotowska, Warszawa: Oficyna Naukowa, 2003.
Google Scholar

Strony internetowe
Google Scholar

Biogram Stefana Kosobudzkiego, https://pl.wikipedia.org/wiki/Stefan_Kosobudzki
Google Scholar

Biogram Stanisława Żemisa, https://bs.sejm.gov.pl
Google Scholar

License

Copyright (c) 2018 Zagłada Żydów. Studia i Materiały

Creative Commons License

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.

https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0

Similar Articles

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 > >> 

You may also start an advanced similarity search for this article.

Altmetrics

Citations in Google Scholar - Click the Icon to Check

Statistics

Czubaszek, K. . (2018). Stanisław Żemis – Witness to the Extermination of Jews in Łuków. Zagłada Żydów. Studia I Materiały, (14), 279–307. https://doi.org/10.32927/ZZSiM.67

Share

                            View No. 14 (2018)

No. 14 (2018)

ISSN:
1895-247X
eISSN:
2657-3571

Data publikacji:
2018-12-02

Dział: Profiles