English
Język Polski
The City after the Holocaust: The Jewish Quarter in Lublin and its Commemorations
Marta Kubiszyn
marta.kubiszyn@poczta.umcs.lublin.pl Author Biography
Marta Kubiszyn - art historian, assistant professor at the Department of Jewish Culture and History at the Institute of Cultural Studies of the Maria Curie-Skłodowska University in Lublin. She deals with the issues of shaping the narrative about the past (especially with the use of spoken testimonies and photos and in the context of the problems related to places and spaces), artistic activities aimed at commemorating the Holocaust, and multicultural education and education about the Holocaust.
https://orcid.org/0000-0002-3868-9398
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Instytut Kulturoznawstwa
Joanna Zętar
asia@tnn.lublin.pl Author BiographyOśrodek „Brama Grodzka – Teatr NN” w Lublinie Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Zakład Filozofii i Socjologii Polityki
Zagłada Żydów. Studia i Materiały, No. 14 (2018), Pages: 387-418
Submission Date: 2020-10-03Publication Date: 2018-12-20
https://doi.org/10.32927/ZZSiM.91
Abstract
During World War Two, the urban structures along with buildings of several Jewish quarters in Poland as well as in other European countries were demolished by the Nazis to a great degree. After 1989, the process or recovering the memory of the Jews developed. Many buildings in the areas of former Jewish districts were renovated to serve as an element of local tourist offers. At the same time, non-commercial, educational and artistic projects commemorating the Holocaust were initiated. In this paper such issues are a reference point for analyzing the post-war history of “Podzamcze”, the former Jewish neighborhood in Lublin from the destruction of the historical Jewish quarter in 1942–1954, via creating a new urban structure
in its former location by the communist regime in 1954, to the initiatives undertaken on a wider scale since the 1980s focused on commemorating Jews of Lublin and the district itself within its former area.
Keywords
Lublin , Podzamcze , okres powojenny , upamiętnianie Zagłady
References
Źródła archiwalne / Archival sources
Google Scholar
Archiwum Państwowe w Lublinie (AP Lublin)
Google Scholar
Akta Miasta Lublina
Google Scholar
Urząd Okręgu Lubelskiego 1939–1944
Google Scholar
Prasa / Press
Google Scholar
„Nowy Głos Lubelski” 1942
Google Scholar
Literatura przedmiotu / Content related literature
Google Scholar
Adamczyk-Garbowska Monika, Jakub Glatsztejn, „Scriptores” 2003, nr 27 (1).
Google Scholar
Adamczyk-Garbowska Monika, Kubiszyn Marta, Pamięć w fotograϔiach Stefana Kiełszni – dokumenty nieistniejącego żydowskiego miasta [w:] Ulica Nowa 3. Stefan Kiełsznia. Zdjęcia lubelskiej dzielnicy żydowskiej z lat 30., red. Kathrin Krahl, Christiane Mennicke-Schwarz, Silke Wagler, Leipzig: Spector Books, 2011.
Google Scholar
Chmielewski Jakub, Likwidacja getta szczątkowego w Lublinie [w:] Wiek XX wiekiem kryzysu? Kryzys człowieczeństwa, czyli ludobójstwa w minionym stuleciu, red. Justyna
Google Scholar
Gałuszka, Kraków: Koło Naukowe Historyków Studentów Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2014.
Google Scholar
Chmielewski Jakub, Zagłada żydowskiego miasta – likwidacja getta na Podzamczu, „Kwartalnik Historii Żydów” 2015, nr 4.
Google Scholar
Cyz Tomasz, Performance z pamięci (rozmowa z Tomaszem Pietrasiewiczem), „Konteksty” 2017, nr 3.
Google Scholar
Denys Marta, 22 lipca 1954 to było przyspieszenie!, „Kamena” 1986, nr 14.
Google Scholar
Environment (environmental art) [w:] Słownik terminologiczny sztuk pięknych, red. Krystyna Kubalska-Sulkiewicz i in., Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1996.
Google Scholar
Glatsztejn Jakub, Lublinie moje święte miasto, z jidysz przełożyła Monika Adamczyk-Garbowska, „Scriptores” 2003, nr 1 (27).
Google Scholar
Gruber Ruth Ellen, Odrodzenie kultury żydowskiej w Europie, tłum. Agnieszka Nowakowska, Sejny: Pogranicze, 2004.
Google Scholar
Gubała-Czyżewska Joanna, Upamiętnianie Holocaustu w Łodzi. Stare i nowe tendencje [w:] Stare i nowe tendencje w obszarze pamięci społecznej, red. Zuzanna Bogumił,
Google Scholar
Andrzej Szpociński, Warszawa: Akademia Pedagogiki Specjalnej im. M. Grzegorzewskiej, ISP PAN i Wydawnictwo Naukowe Scholar, 2018.
Google Scholar
Hölscher Lucian, Pamiętać czy zapomnieć?, tłum. LIDEX [w:] (Kon)teksty pamięci. Antologia, red. Kornelia Kończal, Warszawa: Narodowe Centrum Kultury, 2014.
Google Scholar
Józefczuk Grzegorz, Zapomniany Umschlagplatz, „Gazeta Wyborcza. Gazeta w Lublinie”, 15 III 2005.
Google Scholar
Józefczuk Grzegorz, Konkurs na pomnik dla lubelskiego „placu śmierci”, „Gazeta Wyborcza. Gazeta w Lublinie”, 4 XI 2009.
Google Scholar
Józefczuk Grzegorz, Menora nad torami, „Gazeta Wyborcza. Gazeta w Lublinie”, 10 XI 2009.
Google Scholar
Kasperek Józef, Kronika wydarzeń w Lublinie w okresie okupacji hitlerowskiej, Lublin: Wydawnictwo Lubelskie, 1983.
Google Scholar
Keresztely Krisztina, Zaprzepaszczona pamięć – gentryϔikacja a wartości urbanistyczne historycznej dzielnicy żydowskiej Budapesztu [w:] Przywracanie pamięci. Rewitalizacja zabytkowych dzielnic żydowskich w miastach Europy Środkowej, red. Monika
Google Scholar
Murzyn-Kupisz, Jacek Purchla, Kraków: Międzynarodowe Centrum Kultury, 2008.
Google Scholar
Kopciowski Dariusz, Ochrona zabytków Lublina 1919–2000, wybrane fakty i zdarzenia [w:] Życie artystyczne Lublina 1901–2001, red. Lechosław Lameński, Lublin: Stowarzyszenie Historyków Sztuki. Oddział w Lublinie, 2001.
Google Scholar
Krajobraz niewidzialny. Rozmowa z Markiem Stasiakiem, specjalistą w dziedzinie krajobrazu kulturowego, „Scriptores” 2005, nr 3 (29).
Google Scholar
Kubiszyn Marta, Edukacja wielokulturowa w środowisku lokalnym. Studium teoretyczno-empiryczne na przykładzie Ośrodka „Brama Grodzka – Teatr NN” w Lublinie, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2007.
Google Scholar
Kubiszyn Marta, Upamiętnianie lubelskich Żydów oraz ich zagłady: pomniki i kontr-pomniki, „Teka Komisji Historycznej” [OL PAN] 2017, nr 14.
Google Scholar
Kuwałek Robert, Wysok Wiesław, Lublin. Jerozolima Królestwa Polskiego, Lublin: Stowarzyszenie Dialog i Współpraca, 2001.
Google Scholar
Krzyżanowska Natalia, (Anty)pomniki jako przedstawienia (nie)pamięci w mieście [w:]
Google Scholar
Znaki (nie)pamięci. Teoria i praktyka upamiętniania w Polsce, red. Małgorzata Fabiszak, Anna W. Brzezińska, Marcin Owsiński, Kraków: Universitas, 2016.
Google Scholar
Libionka Dariusz, Zagłada Żydów w Generalnym Gubernatorstwie, Lublin: Państwowe Muzeum na Majdanku, 2017.
Google Scholar
Liekis Sarunas, Rewitalizacja dziedzictwa żydowskiego w Wilnie [w:] Przywracanie pamięci. Rewitalizacja zabytkowych dzielnic żydowskich w miastach Europy Środkowej, red. Monika Murzyn-Kupisz, Jacek Purchla, Kraków: Międzynarodowe Centrum Kultury, 2008.
Google Scholar
Lustig Sandra, Alternatywy dla „żydowskiego Disneylandu” przykłady możliwego podejścia do przeszłości żydowskiej w europejskich miastach [w:] Przywracanie pamięci.
Google Scholar
Rewitalizacja zabytkowych dzielnic żydowskich w miastach Europy, red. Monika
Google Scholar
Murzyn-Kupisz, Jacek Purchla, Kraków: Międzynarodowe Centrum Kultury, 2008.
Google Scholar
Maciejczak Zuzanna, Murale na warszawskim Muranowie jako nośniki pamięci miejsca, [w:] Stare i nowe tendencje w obszarze pamięci społecznej, red. Zuzanna Bogumił,
Google Scholar
Andrzej Szpociński, Warszawa: Akademia Pedagogiki Specjalnej im. M. Grzegorzewskiej, ISP PAN i Wydawnictwo Naukowe Scholar, 2018.
Google Scholar
Matyjaszek Konrad, Przestrzeń pożydowska, „Studia Litteraria et Historica” 2013, nr 2, DOI: https://doi.org/10.11649/slh.2013.006.
Google Scholar
Mucha Krzysztof, Wielka synagoga – Lublin, cz. 1, „Monograϐia. Spotkanie z Zabytkiem” (Gliwice, Politechnika Śląska) 2011, R. 5, nr 1.
Google Scholar
Parik Arno, Walka o ochronę zabytków żydowskiego miasta w Pradze [w:] Przywracanie pamięci. Rewitalizacja zabytkowych dzielnic żydowskich w miastach Europy Środkowej, red. Monika Murzyn-Kupisz, Jacek Purchla, Kraków: Międzynarodowe Centrum Kultury, 2008.
Google Scholar
Ożóg Kazimierz, Pomniki Lublina, Lublin: Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN”, 2014.
Google Scholar
Panas Władysław, Oko cadyka, Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2004.
Google Scholar
Pietrasiewicz Tomasz, Kręgi Pamięci, Lublin: Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN”, 2013.
Google Scholar
Pietrasiewicz Tomasz, Szlak Pamięci. Lublin. Pamięć Zagłady, Lublin: Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN”, 2017.
Google Scholar
Pleszyński Jan, Lubelski Umschlagplatz, „Gazeta Wyborcza. Gazeta w Lublinie”, 29 VI 2000.
Google Scholar
Posłuszny Łukasz, Przestrzenne formy upamiętniania Zagłady, Kraków: Wydawnictwo Aureus 2014.
Google Scholar
Potel Jean-Yves, Koniec niewinności. Polska wobec swojej żydowskiej przeszłości, tłum. Julia Chimiak, Kraków: Znak, 2010.
Google Scholar
Próchniak Paweł, Teatr nocy (rozmowa z Tomaszem Pietrasiewiczem), „Konteksty” 2017, nr 3.
Google Scholar
Purchla Jacek, Świat po katastroϔie – w poszukiwaniu utraconej pamięci [w:] Przywracanie pamięci. Rewitalizacja zabytkowych dzielnic żydowskich w miastach Europy
Google Scholar
Środkowej, red. Monika Murzyn-Kupisz, Jacek Purchla, Kraków: Międzynarodowe Centrum Kultury, 2008.
Google Scholar
Rassalski Stefan, W odnowionym Lublinie, „Architektura” 1954, nr 12 (86).
Google Scholar
Reszka Paweł P., Plac śmierci będzie wreszcie uporządkowany, „Gazeta Wyborcza. Gazeta w Lublinie”, 16 XI 2007.
Google Scholar
Rewers Ewa, Post-polis. Wstęp do ϔilozoϔii ponowoczesnego miasta, Kraków: Universitas, 2005.
Google Scholar
Skotarczak Dorota, Historia wizualna, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2012.
Google Scholar
Skotarczak Dorota, Historia wizualna. Założenia teoretyczne i zakres badawczy [w:] Historia w kulturze współczesnej. Niekonwencjonalne podejścia do przeszłości, red. Piotr Witek, Mariusz Mazur, Ewa Solska, Lublin: Edytor.org, 2011.
Google Scholar
Skórzyńska Izabela, Inscenizacje pamięci: misteria nieobecności w Lublinie [w:] Inscenizacje pamięci, red. Izabela Skórzyńska, Christie Lavrence, Carl Pépin, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2007.
Google Scholar
Skórzyńska Izabela, Widowiska przeszłości. Alternatywne polityki pamięci (1989–2009), Poznań: Instytut Historii UAM, 2010.
Google Scholar
Skórzyńska Izabela, Wyjścia nie ma… Rzecz o Szlaku Pamięci Zagłady Żydów Lubelskich.
Google Scholar
„Lublin. Pamięć Zagłady”, „Konteksty” 2017, nr 3 (318): Misterium Bramy. Anropologia pamięci.
Google Scholar
Skrzypek Marcin, Przypadek zamierzony (rozmowa z Tomaszem Pietrasiewiczem), „Konteksty” 2017, nr 3.
Google Scholar
Stefańska Magdalena, „Problem pomnika na Umschlagplatzu w Lublinie w świetle współczesnych koncepcji i teorii upamiętniania przeszłości”, praca licencjacka napisana w Zakładzie Kultury i Historii Żydów UMCS, Lublin 2014, mps.
Google Scholar
Szmygin Bogusław, Czy można chronić świat, który przestał istnieć? Dzielnica żydowska
Google Scholar
w Lublinie [w:] Przywracanie pamięci. Rewitalizacja zabytkowych dzielnic żydowskich w miastach Europy Środkowej, red. Monika Murzyn-Kupisz, Jacek Purchla, Kraków: Międzynarodowe Centrum Kultury, 2008.
Google Scholar
Szpociński Andrzej, Upamiętnienia [w:] Stare i nowe tendencje w obszarze pamięci społecznej, red. Zuzanna Bogumił, Andrzej Szpociński, Warszawa: Akademia Pedagogiki Specjalnej im. M. Grzegorzewskiej, ISP PAN i Wydawnictwo Naukowe Scholar, 2018.
Google Scholar
Traba Robert, Pamięć zapisana w kamieniu, czyli krajobraz kulturowy jako palimpsest [w:] idem, Historia – przestrzeń dialogu, Warszawa: Wydawnictwo ISP PAN, 2006.
Google Scholar
Waligórska Magdalena, Reϔlektorem w „zapomniane”: odkrywanie małych Jerozolim [w:] Przywracanie pamięci. Rewitalizacja zabytkowych dzielnic żydowskich w miastach Europy Środkowej, red. Monika Murzyn-Kupisz, Jacek Purchla, Kraków: Międzynarodowe Centrum Kultury, 2008.
Google Scholar
Young James E., The Texture of Memory. Holocaust Memoriala and Meaning, New Haven– London: Yale University Press, 1993.
Google Scholar
Young James E., Pamięć i kontrpamięć. W poszukiwaniu społecznej estetyki pomników Holokaustu, tłum. Grzegorz Dąbkowski [w:] Reprezentacje Holokaustu, wybór i oprac.
Google Scholar
Jerzy Jarniewicz, Marcin Szuster, Kraków: Instytut Książki, Warszawa: ŻIH, 2014.
Google Scholar
Zętar Joanna, Jak budowano plac Zamkowy…, „Gazeta Wyborcza. Magazyn Lubelski”, 18 VIII 2017.
Google Scholar
Zętar Joanna, Szeroka – opowieść o ulicy, której nie ma, „Gazeta Wyborcza. Magazyn Lubelski”, 25 VIII 2017.
Google Scholar
Zieliński Konrad, W cieniu synagogi. Obraz życia kulturalnego społeczności żydowskiej
Google Scholar
Lublina w latach okupacji austro-węgierskiej, Lublin: Wydawnictwo UMCS, 1998.
Google Scholar
Ziębińska-Witek Anna, Historia w muzeach. Studium ekspozycji Holokaustu, Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2011.
Google Scholar
Żydzi lubelscy. Materiały z sesji poświęconej Żydom lubelskim, red. Wojciech Hawryluk, Grzegorz Linkowski, Lublin: Wydawnictwo Dabar, 1996.
Google Scholar
Żydzi w Lublinie. Materiały do dziejów społeczności żydowskiej Lublina, red. Tadeusz Radzik, Lublin: Wydawnictwo UMCS, 1995.
Google Scholar
Historia mówiona / Oral history
Google Scholar
Relacja Ewy Eisenkeit, http://biblioteka.teatrnn.pl/dlibra/dlibra/doccontent?id=96175
Google Scholar
&dirids=1
Google Scholar
Relacja Witolda Karpińskiego, http://biblioteka.teatrnn.pl/dlibra/dlibra/doccontent?id=104815&dirids=1
Google Scholar
Relacja Mariana Milsztajna, http://biblioteka.teatrnn.pl/dlibra/dlibra/doccontent?id=96870&dirids=1
Google Scholar
Relacja Bogdana Stanisława Pazura, http://biblioteka.teatrnn.pl/dlibra/dlibra/doccontent?id=33256&dirids=1
Google Scholar
Relacja Kazimierza Podbielskiego, http://biblioteka.teatrnn.pl/dlibra/dlibra/doccontent?id=39249&dirids=1
Google Scholar
Relacja Stanisława Sobczyka, http://biblioteka.teatrnn.pl/dlibra/dlibra/doccontent?id=93314&dirids=1
Google Scholar
Strony internetowe / Websites
Google Scholar
Zętar Joanna, Narracje (nie)pamięci: Plac Zamkowy. Topograϔia palimpsestu (cz. 1 i 2), www.blog.teatrnn.pl
Google Scholar
http://teatrnn.pl/leksykon/artykuly/symcha-wajs-1911-1999/
Google Scholar
https://teatrnn.pl/pamiec/szlak-pamieci
Google Scholar
License
Copyright (c) 2018 Author & "Holocaust Studies and Materials"
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
https://creativecommons.org/licenses/by/4.0
Most read articles by the same author(s)
- Marta Kubiszyn, Joanna Zętar, The City after the Holocaust: The Jewish Quarter in Lublin and its Commemorations , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: No. 15 (2019)
- Marta Kubiszyn, Tam był kiedyś mój dom… Księgi pamięci gmin żydowskich, wybór, opracowanie i przedmowa: Monika Adamczyk-Garbowska, Adam Kopciowski, Andrzej Trzciński, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2009 , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: No. 6 (2010)
Similar Articles
- Adam Puławski, “8 Liters of Gasoline Were Used.” Prosaization of the Holocaust as Seen in the Documentation of the Chełm Branch of the State Archive in Lublin , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: No. 14 (2018)
- Bartomiej Grzanka, Operation of SS-Sonderkommando Kulmhof in February and March 1942 in Light of Statements of Operations on Special Account 12300 Stored at the State Archive in Łódź , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: No. 16 (2020)
- Adam Kopciowski, Anti-Jewish Incidents in the Lublin Region in the Early Years after World War II , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: 2008: Holocaust Studies and Materials
- Jacek Leociak, Marta Tomczok, Affective Holocaust Kitsch – Introduction , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: No. 17 (2021)
- Adam Kopciowski, Robert Kuwałek, Leon Feldhendler’s wife’s Testimony , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: No. 7 (2011)
- Adam Puławski, Jacek Andrzej Młynarczyk, W cieniu Zagłady. Losy kieleckich Żydów w czasie drugiej wojny światowej [Adam Puławski] , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: No. 17 (2021)
- Jacek Leociak, Adam Mazur, Artur Żmijewski, “Berek is a voice of powerlessness in the face of cruelty; the desire that the Holocaust would not happen.” Jacek Leociak and Adam Mazur talk to Artur Żmijewski , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: No. 17 (2021)
- Luiza Nader, Polish Bystanders to the Holocaust. Study into Examples from the Scope of Visual Arts – Preliminary Remarks , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: No. 14 (2018)
- Jakub Chmielewski, Attitudes of Poles towards Jews in the light of occupation documents on the example of the Lublin District , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: No. 20 (2024)
- Jan Borowicz, What Was Visible Immediately After the War? Forgotten 1940s Images of the Holocaust , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: No. 17 (2021)
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 > >>
You may also start an advanced similarity search for this article.
